Afgelopen zaterdag zond Omroep Friesland het derde en laatste deel uit van de documentaire ‘Reve in Friesland’. Reve woonde er in Greonterp - een samengeklonterd groepje huisjes in een verder leeg, vlak en verlaten landschap. Hij was er naar eigen zeggen, ‘zeer kort bijna gelukkig’ - mooier kan het niet worden gezegd.
Friezen die Reve in die tijd hebben ontmoet worden in de documentaire aan het woord gelaten. De nuchtere dorps- en streekgenoten denken nog steeds met plezier aan de tijd met Reve terug, tenminste dat is mijn indruk. Maar voor Reve was de eenzaamheid nog niet extreem genoeg, hij werd al snel onrustig en ergerde zich aan een enkele voorbijrijdende brommer of het geluid van een rammelende melkbus. Na korte tijd verliet hij Greonterp, verhuisde achtereenvolgens van Veenendaal naar Weert, om zich uiteindelijk voor lange tijd in Frankrijk te vestigen. In grote eenzaamheid bovenop een berg, van alles en iedereen verlaten.
Halverwege het derde deel is op archiefbeeld Reve’s werkkamer in huize Het Gras te zien, een kort zwart-wit fragment. Te zien is een opzijgeschoven stoel voor een klein houten bureautje, het zou een schoolbank geweest kunnen zijn. Volgens mij zit er een laadje in, maar duidelijk zichtbaar is dat niet. Op het tafelblad staat een geopend inktpotje. Voor het potje ligt een vel papier met daarop een kroontjespen. Boven het bureautje hangt een lamp. Het lijkt wel een omgekeerde bloempot aan de inkeping bovenin te zien, en aan de dikke rand onderaan ‘de kap’. Aan het schuin aflopende dak hangt een vel papier. Verder is het leeg, en donker. Er zal ongetwijfeld een raam of dakraam in de ruimte zitten maar veel licht laat dat niet binnen.
Soberder kan een werkkamer niet zijn, geen enkele franje is er toegestaan. Het is een mooi beeld. Bijna een kunstwerk, je verbeelding gaat ermee aan de haal. Wanneer je niet zou weten dat dit Reve’s werkkamer was, dan zou je denken dat een monnik hier zijn dagen in vrijwillige afzondering doorbrengt, of dat gevangenen in deze ruimte worden verhoord.
Maar dat is het allemaal niet. In deze ruimte schreef Reve het meesterwerk ‘Nader tot U’. Hij moet zich op bijna ascetische wijze hebben gewijd aan het schrijven. Anders ga je hier niet in afzondering zitten. Ik ben er van overtuigd dat - wanneer je ergens echt goed in wilt zijn - je daar alles voor moet opofferen. Reve deed dat. Dat blijkt wel uit het fragment.
• Het gedicht Herkenning
voorgelezen door Gerard Reve
(Gedicht van de cd ‘Toch goed dat er een god is’)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten